Hava Su Gıdalarda Ozon Kullanımı
Ozon Etkileri
Ozon Nerelerde Etkilidir?
Atmosferdeki ozon tabakası ölümcül radyasyondan yeryüzünü korur.
Ozon ; bakteri, virüs, küfleri yok eder, sporları, mantarı, sigara dumanı, egzoz gazı gibi havadaki kötü kokuları, yağları ve sudaki kontaminantları elimine eder, demir, sülfür, mangan ve hidrojen sülfatı oksidize eder.
Su temizliğinde ozon suyu temizler, parlaklığını ve tazeliğini korur.
Ozonun Etkilileri?
Ozon suda kimyasal yan ürün, tat ve koku bırakmaz. Ozonla temizlenmiş su klorda olduğu gibi gözleri yakmaz veya onları kırmızı yapmaz ya da tahriş etmez. Ozonlu su ile temasta aşırı klor etkisi ile olan saç veya elbisenin rengi bozulmaz. Ozon sudaki kontaminantlara ya da yan ürünlere eklenmez. Ozon su ve havayı sağlıksız mikroorganizmalardan arındırır. Ozon havada iklim yapısına bağlı olarak 8-30 dk. arasında üç atomlu üç oksijenden ayrışarak tekrar iki atomlu oksijen yada suya dönüştüğünden yan etkisi yoktur ve kalıntı oluşturmaz. Bu özelliği sayesinde diğer temizlik maddeleri gibi kanserojen değildir. Bunun yanı sıra ozon; patlamaz ve yangın tehlikesi yoktur. Muhteşem temizlik için gereksinilen dozda ozon zararlı dumanlar, buharlar üretmez. Suyun pH dengesini etkilemez, böylece pH ayarlama işlemlerini minimize eder.
Ozonun Canlılar Üzerinde Etkisi
Ozon çok çabuk reaksiyona girdiği için hızla tükenir ve oksijene dönüşür. Ayrıca, ömrü sınırlıdır; reaksiyona gireceği hiçbir şeyin olmadığı tamamen steril ortamlarda dahi, kendiliğinden bozularak oksijene dönüşür. Bu yüzden depolanamaz; kullanılacağı yerde ve zamanda üretilmelidir.
Kendiliğinden bozulması ve yok olması “yarı ömür” olarak ifade edilir. Yarı ömür, konsantrasyonunun yarıya düşmesi için gereken süredir. Bu süre havanın sıcaklığına göre değişkenlik gösterir. Düşük sıcaklıklarda ömrü uzundur, birkaç saat civarındadır. Ancak, steril ortamda elde etmek çok zor olduğu için, suda veya havada, çok daha kısa sürelerde, konsantrasyon hızla düşer ve sıfıra iner.
İnsanlar ve hayvanları üzerinde ise, zararlı etkisi hemen hiç yoktur.İnsan ve hayvanlarda, burun, geniz, göz, ciğerler gibi mukoz dokularda tahriş etkisi olabilir.Ancak bu durum FDA raporlarıyla knsantrasyon miktarları ve süreleri satndarda bağlanmıştır.
Ozonun bitkiler üzerinde zararlı bir etkisi görülmemiştir.
Nasıl etki etmektedir?
Oksijen doğada iki oksijen atomundan meydana gelen bir molekül olarak bulunur. Soluduğumuz havada %21 oranında bulunmaktadır. İki atomun bir oksijen molekülü, çok özel şartlar altında oluşan bir oksidasyon süreci sonucunda, üçüncü bir oksijen atomunu alarak, üç atomlu bir ozon molekülü oluşturur. Bu üçüncü oksijen atomu, çok zayıf bir bağ ile bağlandığından her fırsatta molekülden ayrılmaya meyillidir. Molekülden ayrıldığından tek başına kalan oksijen atomu, son derece aktiftir ve ortamda bulunduğu her maddeyi oksitler. Havada uçuşan mikroorganizmalara yapışarak hücre duvarlarının parçalanmasına ve böylece ölüp çökmelerine neden olur. Tamamen steril bir ortamda ise, benzer bir atom ile birleşerek iki atomlu normal bir oksijen molekülü meydana getirir.Mikroorganizmaların tamamını etkiler, yok eder. Bu, dezenfeksiyon etkisidir.
Bir çok molekülü parçalar, oksitler, değiştirir. Bu etki ile, deodorizma yani, koku giderici görevi yapar.
Ortamda bulunan ağır metalleri, solvent buharlarını, zehirli gazları oksitleyip bozarak, kanserojen ve diğer zararlı etkilerini yok eder.
Ozon flokülant etkiye sahiptir yani, havadaki sigara dumanı, ince tozlar ve benzer nano partikülleri birleştirip çöktürür. Aynı deodorizma ve flokülant etkilerini suda da gösterir.
Ozonun Kokulara Etkisi
• Hayvan kokuları,
• Banyo kukularını,
• Sigara kokuları,
• Alkol kokuları,
• Boya kokuları,
• Kömür kokuları,
• Benzin kokuları,
• Medikal kokuları,
• Yangın kokuları,
• Halı kokuları,
• Lağım kokuları,
• Küf kokuları,
• Yemek kokuları,
• Su kokuları,
• Karbon monoksit kokuları,
• Balık kokuları,
• Soğan kokuları,
• Sarımsak kokuları,
• Çöplük kokuları,
• Hastane kokuları,
• Leş kokuları,
• Yağ kokuları,
• Yanık yemek kokuları,
• Et,tavuk ve balık kokuları,
• Arıtma tesisi kokularını ve
• Propan gazı kokularını ortadan kaldırır, kesin sonuç verir.
Ozonun Hava Sanitasyonundaki Etkisi
Merkezi iklimlendirme ( klima santralleri ) , ortam havası koku ve bulaşıcı hastalıkları okside etme gücü
Yüksek reaktivitesi sayesinde çeşitli organik ve inorganik molekül ve atomlar ile reaksiyona girerek onları oksitler.Bu reaksiyonlar sonucunda havadaki bakterileri ve mikropları etkisiz hale getirerek sterilizasyon sağlanmış olur.Reaksiyon başladıktan sonra ortamdaki hava sıcaklığına göre 5 dakika ile yarım saat içinde ozon molekülleri oksijene dönüşmeye başlar .Bu özelliği sayesinde ozon diğer dezenfektan maddelerinin aksine atık madde bırakmaz ve yan ürün oluşturma riski taşımaz.
Ozonla yapılan çalışmalar sonucunda , ozonun güçlü bir oksidan olması sayesinde suda ve havada ;
1. Mikroorganizmaları yok edici olarak ,
2. Koku giderici,
3. Ortamı kirleten pek çok organik molekülün yok edicisi olarak kullanılabileceği ispat edilmiştir.
Ozon jenaratörlerinin geliştirilmesi günümüzde ozon kullanım alanını, hızla genişletmektedir. Ozon bilinen bütün virüs, bakteri, mantar, maya ve küf çeşitleri için yok edici etkiye sahiptir.Bu nedenle hastane, otel, konferans salonu, okul ve insanların yoğun olarak bulunduğu ortamların sterilize edilmesinde kullanılır.Ayrıca ozon kullanımı klima santralleri ve soğutma kulelerinde oluşan Legıonella hastalığını, bu tür mekanlarda insanların hava yolu ile birbirlerine bulaştırabileceği hastalıkları da engellemektedir.Ortamdaki hava kirliliği ve kötü kokuları yok etmesi sayesinde , insanlarda ferahlık ve zindelik hissi yaratır.
Ozonun Mikroorganizmalara Etkisi:
Ozon tarafından bakterilerin inaktivasyonu kompleks bir süreçtir.Çünkü ozon proteinler, doymamış yağlar ve hücre membranlarındaki solunum enzimleri,hücre zarlarındaki peptidoglikanlar, sitoplazmadaki enzimler ve nukleik asitler ile spor ceketleri ve virüs kapsidlerindeki peptidoglikanı da içeren birçok hücre yapılarına zarar verir. Diğerleri OHَ ,O2 َ ve HO3َ gibi ozon yıkımının reaktif yan ürünlerinin antimikrobiyal aktivitesini vurgularken bazı araştırıcılar moleküler ozonun mikroorganizmaların başlıca inaktivatörü olduğu sonucunu çıkardılar.
Hücre zarları : Ozon polidoymamış yağ asitleri,membran bağımlı enzimler,hücre içeriğinin dışarı sızmasına yol açan glikoproteinler ve glikolipidler dahil hücre zarının çeşitli komponentlerini oksidize eder ve sonunda hücre lizisine yol açar (Scott and Lesher 1963; Murray and diğerleri 1965). Doymamış yağların çift bağları ve enzimlerin sülfidril grupları ozon tarafından oksidize edildiğinde hücre permeabilitesi dahil normal hücresel aktivitenin bozulması vehızlı ölüm ortaya çıkar. Dave (1999) transmisyon elektron mikroskobu mikrografiklerinde gözlemlediği kadarıyla sulu ozon ile Salmonella enteritidis’e müdahale ettiğinde hücre membranlarının bozulduğunu buldu.
Bakteriyal spor ceketler : Foegeding (1985) ceket proteinleri çıkarılmış Bacillus cereus sporlarının bozulmamış sporlarla karşılaştırdığında ozon tarafından hızlıca inaktive edildiğini buldu. Araştırıcı spor ceketin ozona karşı başlıca koruyucu bir bariyer olduğu sonucunu çıkar-dı.Son zamanlarda, Khadre and Yousef (2001) Bacillus subtilis sporlarına sulu ozon ile müdahale ettiklerinde dış taraftaki sporların büyük oranda bozulduğunu buldular.
Virüslere karşı çok etkili
H1N1 Domuz gribi
AIDS
Adenovirus (type 7a)
Coxackie A9, B3, & B5
Cryptosporidium
Echovirus 1, 5, 12, &29
Encephalomyocarditis
Hepatitis A
GD V11 Virus
Onfecttious hepatitis
Influenza
Polio virus (poliomyelitus) 1, 2 & 3
Rotavirus
Tobacco mosaic
Vesicular stomatitis
Mantarlara karşı çok etkili:
Aspergillus candidus
Aspergillus flavus (sarımsı-yeşil)
Aspergillus glaucus (mavimsi-yeşil)
Aspergillus niger (siyah)
Aspergillus terreus, saitoi & oryzac
Botrytis allii
Colletotrichum lagenerium
Fusarium oxysporum
Grotrichum
Mucor recomosus
Mucor piriformis
Oospora lactis (beyaz)
Penicillium cyclopium
P. chrysogeum & citrinum
Penicillium digitatum (zeytin yeşili)
Penicillium glaucum
Penicillium expansum (zeytin yeşili)
Penicillium egyptiacum
Penicillium roqueforti (yeşil)
Rhizopus nigricans (siyah)
Rhizopus stolonifer
Mayalara karşı çok etkili
Baker’s yeast
Candia albicans-all forms
Common yeast cake
Saccharomyces cerevisiae
Saccharomyces ellipsoideus
Saccharomyces sp.
Ozonun Patojenlere Etkisi
Ozon’un patojenlere etkisi yüksektir ve belirli dozajlar da kesin sonuçlar sağlamaktadır.
Patojen Dozaj
Aspergillius Niger(Kara dağ) 1,5-2 mg/l ile yokedili
Bacillus Bacteria 0,2 m/l ile 30 saniyede yok edildi
Bacillus Anthracis
(Besi hayvanlarında insana bulaşıcı anthrax’a yol açar.) Ozona hassas
Bacillus cereus Suda 0,12 mg/l ile 5 dk.sonra yok edilir.
B.cereus(spores) Suda 2,3 mg/l ile 5 dk.sonra yok edilir.
Bacillus subtilis 0,10 ppm ile 33 dk. da %90 azalma
Bacteriophage f2 Suda 0,41 mg/l ile 10 saniyede %99.99 yok ediş
Botrydis cinerea 3.8 mg/l 2dk boyunca
Candida bacteria Ozona hassas
Clavibacter michiganense 1.1 mg/l ile 5 dk da %99.99 parçalanma
Cladosporium 0,10ppm ile 12.1 dk da parçalanma
Clostridium bacteria Ozona hassas
Clostridium Botulinium 0,4-0,5 mg/l başlangıç
Coxsackie virüs A9 Suda 0,035 mg/l ile 10 sn de % 95 parçalanma
Coxsackie virüs B5 0,4 mg/l ile 2.5 dk da %99.99 parçalanma
Diptheria pathogen 1,5-2 mg/l
Eberth bacillus 1,5-2 mg/l
Echo virüs 29 1mg/l ile 1 dk da %99.999 yok edilir
Enteric virüs 4,1mg/l ile 29 dk da atık suda %95 yok ediş
Escherichia coli bacteria Havada 0,2mg/l ile 30 sn de yok ediş
E-coli(temiz suda) 0,25 mg/l ile 1.6 dk da %99.99 yok ediş
E-coli(atık suda) 2,2 mg/l ile 19 dk da %99.9 yok ediş
Encephalomyocarditis virüsü 0,1-0.8mg/l ile 30 sn de sıfır düzeyine gelir
Endamoebic Cysts bacteria Ozona hassas
Entero virüsü 0,1-0.8mg/l ile 30 sn de sıfır düzeyine gelir
Fusarium Oxysporium f.sp.lycopersici 1,1 mg/l ile 10 dk.
Fusarium oxysporum f.sp. melonogea 99.99 % yokoluşu 1.1 mg/l 20 dakika
GDVII Virüsü 0,1-0,8mg/l 30sn uygulandı ve sıfır düzeyinde yok edildi.
Hepatitis A Virüsü 0,25 mg/l ile 2 saniyede 99,99% yok olur.
Herpes Virüsü 0,1-0,8mg/l ile 30 sn.de sıfır düzeyine gelir.
Influenza Virüsü 0,4 – 0,5mg/l etkisizleştirir.
Klebs-Loffler Bacillus 1,5 – 2 mg/l de yok olur.
Legionella pneumophila 0,32 mg/l ile 20dak. Suda yok olur.
Luminescent Basidiomycetes(melanin pigmentsiz) 100 PPM ile 10dak. yok olur
Mucor piriformis 3,8 mg/l ile 2dak. yok olur
Mycobacterium foruitum 0,25 mg/l ile 1 sn suda %90’ı yok olur
Penicillium Bakteri Ozon gazına hassas
Phytophthora parasitica 3,8 mg/l ile 2dak.
Poliomyelitis Virüsü 0,3 – 0,4mg/l 3-4dak.da 99,99%ölür
Poliovirüs sürüm1 0,25mg/l 1dak.da 99,5% yok olur
Proteus Bakteri Çok Hassas
Pseudomonas Bakteri Çok Hassas
Rhabdovirüs virüsü 0,1 – 0,8mg/l ile 30sn.de sıfır düzeyine iner
Salmonella Bakteri Çok Hassas
Salmonella typhimurium 0,25mg/l ile 1dak.da 99,99% yok olur.
Schistosoma Bakteri Çok Hassas
Staph epidermidis 0,1 PPM ile 1,7dak. 90%’ı yok olur.
Staphylococci 1,5 – 2mg/l ile yok olur.
Stomatitis Virüsü 0,1 – 0,8mg/l ile 30 sn.de sıfır düzeyine ulaşır(yok olur)
Streptococcus Bakteri 0,2 mg/l ile 30 saniyede yok olur.
Verticillium dahliae 1,1 mg/l ile 20dak.da 99,99% yok olur.
Vesucular Virüsü 0,1 – 0,8 mg/l ile 30 sn.de sıfır düzeyine gelir
Virbrio Kolera Bakteri Çok Hassas
Ozonun Hava Sanitasyonundaki Etkisi
Merkezi iklimlendirme ( klima santralleri ) , ortam havası koku ve bulaşıcı hastalıkları okside etme gücü
Yüksek reaktivitesi sayesinde çeşitli organik ve inorganik molekül ve atomlar ile reaksiyona girerek onları oksitler. Bu reaksiyonlar sonucunda havadaki bakterileri ve mikropları etkisiz hale getirerek sterilizasyon sağlanmış olur. Reaksiyon başladıktan sonra ortamdaki hava sıcaklığına göre 5 dakika ile yarım saat içinde ozon molekülleri oksijene dönüşmeye başlar .Bu özelliği sayesinde ozon diğer dezenfektan maddelerinin aksine atık madde bırakmaz ve yan ürün oluşturma riski taşımaz.